Η Σηλυβρία ή Σηλύβρια κατά τους αρχαίους χρόνους ήταν πόλη της Θράκης επί της Προποντίδας και ονομαζόταν Σηλυμβρία. Κατά τον Στράβωνα θεμελιώθηκε πριν από την θεμελίωση της πόλης του Βύζαντα από τον Σήλυο, που ήταν αρχηγός της αποικίας των Μεγαρέων και έδρα της ιστορικής Μητροπόλεως Σηλυβρίας. Βρίσκεται κοντά στην Κωνσταντινούπολη, της οποίας ήταν προπύργιο κατά τα βυζαντινά χρόνια. Η κατάληξη -βρία, η οποία έχει αρχαία θρακική ρίζα, υποδηλώνει ότι η περιοχή κατοικούνταν από την αρχαιότητα. Από εκεί καταγόταν και ο Ηρόδικος, αρχαίος Έλληνας ιατρός και δάσκαλος του Ιπποκράτη. Ο Σκύμνος ο Χίος αναφέρει ότι ήταν αποικία Μεγαρέων, η οποία ιδρύθηκε περίπου το 675 π.Χ.Η Σηλυβρία από την αρχαιότητα αποτέλεσε εμπορικό κέντρο για τη γύρω περιοχή. Το 410 π.Χ. κατελήφθη από τον Αλκιβιάδη με προδοσία και έκτοτε παρέμεινε σύμμαχος των Αθηναίων μέχρι την κατάληψή της το 342 π.Χ. από το Φίλιππο Β' το Μακεδόνα. Μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου περιήλθε υπό την εξουσία του Λυσίμαχου, βασιλιά της Θράκης, κι αργότερα των Ρωμαίων. Από τη Σηλυβρία σώζονται αργυρά νομίσματα, τα οποία χρονολογούνται γύρω στο 509-450 π.Χ. Στο μπροστινό τους μέρος φέρουν την επιγραφή ΣΑ και δείχνουν έναν κόκορα, ενώ στην αντίθετη πλευρά ένα τετράγωνο σχεδιασμένο και διαιρεμένο σε 4 μικρότερα.
Σ΄ αυτήν την πόλη υπάρχει μόνο μία ευρύχωρη οδός. Οι υπόλοιπες διατέμνουν ελικοειδώς αθροίσματα σπιτιών, που βρίσκονται ανάμεσα στον λόφο και τη θάλασσα. Ο λόφος αυτός κατοικούνταν από Εβραίους και είχε ενενήντα μέτρα ύψος. Ακόμη στην κορυφή του βρίσκονται ογκώδη ερείπια κάποιου φρουρίου. Τα ερείπια του φρουρίου της βρίσκονται αμφιθεατρικά πάνω από έναν λόφο, όπου είναι χτισμένα σπίτια. Πάνω δε από αυτά υπάρχουν και αμπελώνες. Αντικρύζοντας ο θεατής, που γύρω του δεν βλέπει παρά άνυδρο και στεγνό τοπίο, μπορεί να απολαύσει μια τερπνή θέα. Μετά τη Σηλυμβρία υπάρχει μία οδός δίπλα στη θάλασσα, όπου μπορεί ο διαβάτης να βρει τα ερείπια μίας παλιάς ρωμαϊκής οδού, που είναι στρωμένη με μεγάλες τετράγωνες πλάκες μαύρου χρώματος. Επίσης στο ίδιο μέρος μπορεί να συναντήσει κανείς ίχνη από το περίφημο τείχος του αυτοκράτορα Αναστασίου, ο οποίος το έχτισε για να αναχαιτίσει τους βαρβάρους.
Κάστρο Σηλυβρίας
Κατά τη Βυζαντινή περίοδο, η Σηλυβρία ήταν γνωστή με την ονομασία Ευδοξιούπολις, προς τιμήν της Ευδοκίας, συζύγου του Αυτοκράτορα Αρκάδιου (395-408). Το 479 κατελήφθη από τον Θεοδώριχο των Οστρογότθων, ενώ το 805 από το Βούλγαρο ηγεμόνα Κρούμο. Στα τέλη του 9ου αιώνα, ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ' ο Μέθυσος έχτισε ένα κάστρο, ερείπια του οποίου σώζονται μέχρι σήμερα, προκειμένου να προστατέψει την πόλη από Σαρακηνούς πειρατές και άλλους εχθρούς. Τα βυζαντινά της τείχη σώζονται ακέραια. Από τις 22 εκκλησίες που υπήρχαν εντός των τειχών της, μετά την κατάκτηση από του Οθωμανούς στο δεύτερο μισό του 17ου αιώνα, είχαν απομείνει μόνο 14.
Η Σηλύβρια κατοικούνταν κυρίως από χριστιανούς, ήταν πλούσια πόλη με μεγάλη αγορά και αρκετούς ανεμόμυλους. Υπήρχαν ακόμη 60 περίπου ισπανοεβραϊκές κατοικίες. Συνδέθηκε σιδηροδρομικά με την Κωνσταντινούπολη και την Αδριανούπολη ενώ παλαιότερα υπήρχαν 32 χάνια για να διανυκτερεύουν οι ταξιδιώτες. Οι κάτοικοι ασχολούνταν κυρίως με το εμπόριο καθώς και με την αμπελουργία, την κτηνοτροφία τη γαλακτοκομία, τη ναυτιλία και την αλιεία. Στην πόλη το 1885 κατοικούσαν 270 ελληνόφωνες οικογένειες (1600 κάτοικοι). Λειτουργούσε Ελληνική Σχολή με 47 μαθητές και 2 δασκάλους, Δημοτικό σχολείο με 2 δασκάλους και 130 μαθητές και Παρθεναγωγείο με 110 μαθήτριες. Το 1892 κατοικούσαν 550 ελληνόφωνες οικογένειες. Λειτουργούσε Αστική Σχολή με τρεις δασκάλους και 80 μαθητές, Νηπιαγωγείο με 150 μαθητές και τρεις δασκάλους και Παρθεναγωγείο με 150 μαθήτριες με τρεις δασκάλους. Με δαπάνη του μητροπολίτη Σηλύβριας Καλλίνικου ιδρύθηκε στα 1799 στη Σηλύβρια κοινοτικό σχολείο και ιερατική σχολή. Την διαχείριση των ελληνικών σχολείων της Σηλύβριας ανέλαβε αργότερα η συντεχνία των γουναράδων της πόλης. Ο Μητροπολιτικός ναός ήταν αφιερωμένος στη Γέννηση της Θεοτόκου. Αρκετοί ήταν οι σύλλογοι που λειτούργησαν στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου στη Σηλύβρια. Το 1878 ιδρύθηκε η αδελφότητα «Άγιος Σπυρίδων». Το 1905 ιδρύθηκε ο «Άγιος Αγαθόνικος» με σκοπό την ίδρυση αναγνωστηρίου και βιβλιοθήκης. Το 1909 μετονομάστηκε σε «Σύλλογος Απόλλων» με σκοπό την ίδρυση λέσχης, γυμναστηρίου και νυχτερινής σχολής. Το 1912 συστάθηκε η «Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα» Το 1903 συστάθηκε η γυναικεία Αδελφότητα «Ο Ευαγγελισμός».
Το 1082, ο Αλέξιος Α' Κομνηνός επέτρεψε στους Ενετούς να μετατρέψουν την πόλη σε εμπορική αποικία. Μετά την ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης το 1261, ο Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος μετέφερε στη Σηλυβρία τα οστά του Βασίλειου Β' του Βουλγαροκτόνου. Κατά το τέλος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η Σηλυβρία ήταν μια από τις λίγες περιοχές που άντεξαν περισσότερο στην οθωμανική πολιορκία, μέχρι και την τελική πτώση της πόλης το Μάρτιο του 1453.
Στον καιρό της οθωμανικής κατοχής, η Σηλυβρία διατήρησε το ελληνικό στοιχείο και το εμπόριο της ανθούσε. Μετά τη Συνθήκη των Σεβρών (1920), η Σηλυβρία ήταν η έδρα του νομού Ραιδεστού και είχε 4.500 κατοίκους, που ασχολούνταν με την αλιεία, τη γεωργία και την κτηνοτροφία.
Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και τη Συνθήκη της Λωζάνης το 1923, οι κάτοικοι της Σηλυβρίας κατέφυγαν στην Ελλάδα κυρίως στις πόλεις της Μακεδονίας, όπως η Θεσσαλονίκη και η Καβάλα. Με η πάροδο του χρόνου ανέκτησε το παλαιό της όνομα και σήμερα καλείται με το αρχαίο της όνομα.
Πηγές:
2. Περιηγητές της Μακεδονίας
3. Εθνολογικό Μουσείο Θράκης
