Οχτώ χιλιόμετρα ανατολικά της Κομοτηνής, σε ένα παραδοσιακό κτίριο του οικισμού Θρυλορίου, στεγάζεται το μουσείο Καλαθοπλεκτικής των Ρομά, μοναδικό στο είδος του σε όλη την Ελλάδα.
Η ιστορία της καλαθοπλεκτικής της φυλής των Ρομά έχει βυζαντινές ρίζες και αργότερα τη συναντούμε να ακμάζει στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ενώ επιβιώνει ακόμη και σήμερα στην Αλεξανδρούπολη, στον οικισμό των Ρομά της οδού Άβαντος, αλλά κυρίως στο Δροσερό της Ξάνθης, όπου περισσότερες από 10 οικογένειες πλέκουν τα καλάθια τους.
Με αφορμή αυτή την τέχνη και προκειμένου να διασωθεί ο πολιτισμός των μουσουλμάνων Ρομά της ελληνικής Θράκης, ιδρύθηκε, το 1995, το φημισμένο μουσείο καλαθοπλεκτικής, που σήμερα συμπληρώνει 20 χρόνια λειτουργίας.
«Εάν κάτι σώζει την καλαθοπλεκτική στις μέρες μας, αυτό είναι οι εποχιακές μετακινήσεις των ανθρώπων που εξασκούν αυτή την τέχνη. Από τον Μάρτιο και μετά, ακολουθώντας μια παλιά παράδοση μετακινήσεων, οι Ρομά εξαπλώνονται σε όλη την Ελλάδα, κυρίως στις τουριστικές περιοχές, στα νησιά του Αιγαίου μέχρι και το Ιόνιο και αυτό δίνει μια ώθηση για να επιβιώσει η τέχνη τους» ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο Αντώνης Λιάπης, πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου που διαχειρίζεται το Μουσείο Καλαθοπλεκτικής και ιδιοκτήτης της συλλογής των 2.000 καλαθιών που κοσμούν τις προθήκες του μουσείου.
Αφορμή για να ξεκινήσει η συλλογή και ταξινόμηση των καλαθιών, ήταν το ανθρωπολογικό συνέδριο που διοργάνωσε το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (ΔΠΘ) στην Κομοτηνή, στις αρχές της δεκαετίας του ’90, οπότε υπήρχαν ήδη αρκετά καλάθια στη συλλογή.
Στις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας, έξω από την Κομοτηνή, η τέχνη της καλαθοπλεκτικής έχει πλέον σχεδόν εκλείψει. Ένα μοναδικό κέντρο, όπου ακόμα διατηρείται η συγκεκριμένη τέχνη, βρίσκεται στην ορεινή Τήνο, κυρίως στον Βόλακα, που υπάρχει μια μακρά παράδοση καλαθοπλεκτικής με επιρροές από τη Δύση.
Σύμφωνα με τον κ. Λιάπη, το Μουσείο Καλαθοπλεκτικής των Ρομά εκπέμπει κι ένα κατεξοχήν οικολογικό μήνυμα, αφού το καλάθι είναι ένα απολύτως ανακυκλώσιμο υλικό. «Είναι το πιο οικολογικό αντικείμενο που μπορούμε να έχουμε μέσα στο σπίτι μας, και ανακυκλώνεται πολύ γρήγορα» τονίζει ο ίδιος.
Το μουσείο της Κομοτηνής δεν περιλαμβάνει αποκλειστικά καλάθια των Ρομά. «Επειδή βρεθήκαμε μπροστά σε ένα τεράστιο πλούτο καλαθοπλεκτικών παραδόσεων γύρω μας δεν μπορούσαμε να τις αγνοήσουμε και τελικά συγκεντρώθηκαν καλάθια όλων των παραδόσεων της περιοχής, των προσφύγων που ήρθαν στην Θράκη από κάθε γωνιά της Τουρκίας, των Ποντίων, των Πομάκων. Κάθε φυλή είχε τα καλάθια της. Απλώς οι Ρομά τα εμπορεύονταν κιόλας», εξηγεί ο κ. Λιάπης.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
