Ν. Λυγερός
Η Συνδιάσκεψη Ειρήνης Παρισίων έγινε υπό την Προεδρία του Γάλλου Πρωθυπουργού Κλεμανσώ, ο οποίος έλεγε ότι οι συνθήκες είναι ένας τρόπος εξακολούθησης του πολέμου. Η διάρκεια της Συνδιάσκεψης είναι μεγάλη. Αρχίζει στις 18 Ιανουαρίου και λήγει στις 12 Μαΐου 1919. Το ανώτατο συμβούλιο αποφάσισε ότι θα παρουσίαζαν πρώτα τη γνώμη τους τα μικρά κράτη. Είναι μία απλή διαδικασία, αλλά η ερμηνεία της είναι περίπλοκη. Διότι αντικρούει το κλασικό δόγμα, προσφέρει ένα πλαίσιο διαπραγμάτευσης, αλλά όσοι δεν ξέρουν να το χειριστούν, ανοίγουν τα χαρτιά τους δίχως άμεσο κέρδος και συχνά έμμεσο κόστος. Μέσα στο πλαίσιο της απόφασης του ανωτάτου συμβουλίου να διαλύσει την Οθωμανική Αυτοκρατορία, η Ελλάδα εξέφρασε προφορικά μέσω του Ελ. Βενιζέλου τις διεκδικήσεις. Αυτές οι διεκδικήσεις είναι: η Β. Ήπειρος, η Θράκη (Δυτική και Ανατολική), η Δυτική Μ. Ασία, τα Δωδεκάνησα και η Κύπρος. Επιπλέον, διευκρινίζει ότι εφόσον ο τουρκικός πληθυσμός της Κωνσταντινούπολης δεν αποτελούσε την πλειοψηφία, δεν έπρεπε να συμπεριληφθεί εντός των ορίων του νεοτουρκικού κράτους. Όπως φαίνεται, η θεμελιώδης ιδέα του Βενιζέλου είναι να μετατρέψει το μικρό κράτος του βαλκανικού χώρου σε μεγάλη ανατολική δύναμη. Το απίστευτο όμως είναι ότι κανείς δεν υπολογίζει τις γεωστρατηγικές επιπτώσεις της γενοκτονίας των Αρμενίων και της γενοκτονίας των Ποντίων. Τα εσωτερικά της Τουρκίας είχαν ήδη αλλάξει, μα κανείς δεν δίνει σημασία σε αυτά τα νέα δεδομένα. Το άλλο πρόβλημα είναι ότι οι ελληνικές διεκδικήσεις δεν είναι συμμετρικές και συνεπώς δεν έχουν όλες την ορθότητα της γεωστρατηγικής. Αυτή η παρατήρηση δεν είναι μόνο τωρινή. Διότι η επανεξέταση των Συνθηκών είναι πάντα εύκολη με τα νέα στοιχεία που διαθέτουμε. Οι αντιδράσεις και οι διαφοροποιήσεις υπήρχαν ήδη εκείνη την εποχή. Οι Η.Π.Α. δεν ήταν σύμφωνοι και προτιμούσαν μάλιστα την παραχώρηση ενός μεγάλου τμήματος της Ανατολικής Θράκης στη Βουλγαρία για τις θυσίες της στο Βαλκανικό Πόλεμο. Η Ιταλία αρνήθηκε να συζητήσει τις ελληνικές διεκδικήσεις. Ακόμα και οι Αγγλο-Γάλλοι που υποστήριξαν τα ελληνικά αιτήματα διαχώρισαν τη θέση τους όσον αφορά στη Μικρά Ασία. Οι διεκδικήσεις της Ελλάδας δεν ακολούθησαν τα νοητικά σχήματα της γεωστρατηγικής. Και αυτό ήταν και τότε κατανοητό. Το πρόβλημα είναι ότι ζούσαν μόνο και μόνο μέσα στο δόγμα το οποίο υπήρχε στον ιδεολογικό χώρο, δίχως γεωστρατηγικό υπόβαθρο. Το παράδειγμα της Ανατολικής Θράκης είναι ενδεικτικό της ασυμμετρίας διότι είναι στην ουσία το μόνο που έχει φυσικά σύνορα. Και τα Δωδεκάνησα ήταν μία καλή διεκδίκηση, ακόμα και αν ήταν πρόωρη για την εποχή. Όμως μόνο οι ουτοπίες δημιουργούν πραγματικότητες. Ενώ το παράδειγμα της Μικράς Ασίας και ειδικά της Σμύρνης ήταν αναμενόμενο ότι θα προκαλούσε προβλήματα στο ελληνικό μέτωπο. Ο χώρος ήταν ακάλυπτος και το στρατηγικό βάθος μικρότερο από το γεωστρατηγικό ορίζοντα. Το πρόβλημα είναι ότι έγινε το επίκεντρο της διαμάχης δίχως να αποφύγουν ακόμα και θεωρητικά τη μέλλουσα καταστροφή. Το θέμα της Β. Ηπείρου είναι εντελώς διαφορετικό με την έννοια ότι ερχόταν σε κάθετη αντίφαση με τη μυστική αναφορά της Συνθήκης Βερολίνου.
