Η αρχαία Θρακική γλώσσα

Πριν από την πρόοδο των ανασκαφών στον αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Ζώνης που βρίσκεται στο Νομό  Έβρου, 20 χλµ. δυτικά της Αλεξανδρούπολης, οι γνώσεις µας για τη Θρακική γλώσσα και τις διαλέκτους της που οµιλούνταν στην περιοχή της Θράκης, ήδη από την προελληνική περίοδο, ήταν εξαιρετικά περιορισµένες. Είχαµε στη διάθεσή µας µόνο σπαράγματα, τα οποία σώθηκαν σε αρχαία ελληνικά κείµενα και σε ορισµένες επιγραφές γραμμένες σε ελληνικό αλφάβητο, το οποίο φαίνεται ότι υιοθέτησαν από πολύ νωρίς οι Θράκες. Συγκεκριµένα, το υλικό αυτό αποτελείται από σαράντα λέξεις, 1500 περίπου κύρια ονόµατα (ανθρωπωνύµια και τοπωνύμια), σπάνιες επιγραφές σε αγγεία και δαχτυλίδια (όπως αυτό που Βρέθηκε στο Εζέροβο) από το εσωτερικό της Θράκης, ενώ από τον Αιγιακό χώρο τη χρήση της γλώσσας τεκμηρίωναν µία µόνο λίθινη επιγραφή από τη Σαµοθράκη και σύντομες φαινομενικά, ως επί το πλείστον, αποσπασματικές επιγραφές χαραγμένες σε όστρακα αγγείων (75) από το Ιερό των Μεγάλων Θεών τη Σαμοθράκης. Βάσει αυτών των στοιχείων, οι µέχρι πρόσφατα προσπάθειες αποκρυπτογράφησης της γλώσσας είχαν αποβεί ουσιαστικά άκαρπες.

Ο επιγραφικός «θησαυρός» της Ζώνης


Σήμερα είµαστε σε θέση να αναγνωρίσουµε µια τουλάχιστον θρακική διάλεκτο, αυτή η οποία οµιλούνταν στην περιοχή της αρχαίας Ζώνης. Το 1988 η ανασκαφή του σηµαντικότερου µέχρι στιγµής κτιρίου της αρχαίας πόλης, το οποίο έχει ταυτιστεί µε ναό του θεού Απόλλωνα, έφερε στο φως έναν μεγάλο αριθµό επιγραφών χαραγµένων επάνω σε λίθους και όστρακα αγγείων (300 θραύσµατα). Οι περισσότερες από τις επιγραφές των οστράκων καταγράφουν µία µη ελληνική γλώσσα, ενώ µία από τις λίθινες επιγραφές - ένα δημόσιο ψήφισμα - είναι δίγλωσση. Ακατανόητες στην αρχή, οι µη ελληνικές επιγραφές της Ζώνης αποδείχθηκε ότι αποτελούν τη µεγαλύτερη συγκέντρωση θρακικών επιγραφών που έχει βρεθεί μέχρι σήµερα. Το πλήθος τους και η δοµή τους µας επέτρεψαν, για πρώτη φορά, να προσεγγίσουµε µια τοπική θρακική διάλεκτο, η οποία μάλιστα εμφανίζει εξαιρετική συγγένεια µε την ελληνική γλώσσα, ενισχύοντας έτσι την άποψη για κοινή καταγωγή Ελλήνων και Θρακών.  Αναδεικνύεται επίσης η θέση που κατείχαν οι Θράκες στην κοινωνία μιας ελληνικής πόλης, καθώς ακόµη και στον 4ο π.Χ. αι. οι δύο γλώσσες  χρησιµοποιούνται ταυτόχρονα τόσο στη θρησκευτική όσο και στην πολιτική ζωή της πόλης.